نورپردازی ساختمان با طراحی خوب می‌تواند تمام جنبه‌های تجربه‌ی انسان را بهبود بخشد. نه تنها درک شکل، فضا و مواد را ارائه می‌دهد، بلکه بر حواس، احساسات، سلامت و رفاه ما نیز تأثیر می‌گذارد. ما در شرکت نورپردازی فانا، راه حل‌های روشنایی خلاقانه و کم مصرف را برای انواع پروژه‌ها ارائه می‌دهیم.
تخصص ما از طراحی نورپردازی معماری تخصصی برای ویژگی‌های داخلی و خارجی انواع ساختمان‌ها تا همکاری با شهرداری‌ها برای روشن کردن جاده‌ها، تونل‌ها، پارک‌ها، فضاهای شهری و زیرساخت‌ها را شامل می‌شود.
با کار برای طیف وسیعی از مشتریان، شامل شهرداری‌ها، ارگان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی، ما راه حل‌های خود را با نیازهای مشتری (ترکیبی از عملکرد و بهره‌وری، زیبایی‌شناسی و ملاحظات مالی و زیست‌محیطی) منطبق می‌کنیم.
اگر به دنبال مقاله‌ی جامعی برای مطالعه درمورد نورپردازی ساختمان هستید، جای درستی هستید!
در این مقاله برای بررسی نورپردازی ساختمان، از تعریف نور آغاز می‌کنیم و سعی می‌کنیم تا حد امکان تمامی موضوعات مربوط به نورپردازی ساختمان را پوشش دهیم.
نور
نور یک تابش الکترومغناطیسی است که در بخش خاصی از طیف الکترومغناطیس قرار می‌گیرد. “نور مرئی”، به معنای چیزی که بینایی را ممکن می‌کند، بخشی از طیف است که با چشم قابل تشخیص و مشاهده است.
سطح نور روی یک سطح به عنوان “روشنایی” توصیف و با لوکس (lx) و لومن (lm) اندازه‌گیری می‌شود.
نورپردازی خارجی، عملکردهای مختلفی مانند کمک به مسیریابی و حرکت ایمن و ایجاد جلوه تزئینی در شب برای نمای ساختمان‌ها، بناها و مسیرها را انجام می‌دهد. سیستم‌های روشنایی می‌توانند در مقیاس بزرگ و کاربردی یا کوچک و زینتی باشند. آنها ممکن است از چراغ‌های سقفی، دفنی، والواشر، پروژکتور محوطه‌ای و… استفاده کنند. نورپردازی نمای مغازه می‌تواند سطح نور کلی فضای عمومی را افزایش دهد و علاوه بر ایجاد امنیت، به جذب مشتریان کمک کند.
روشنایی
روشنایی عبارت است از “میزان نور در یک سطح” که با واحد لوکس (lx) اندازه‌گیری می‌شود.
لوکس، واحد SI (سیستم بین المللی واحدها) روشنایی است. یک لوکس برابر با یک لومن در هر متر مربع (lm/m^2) است. لومن (lm) واحد SI شار نور است که مقدار نور ساطع شده از یک لامپ یا دریافت شده در سطح را توصیف می‌کند.
لامپ
اصطلاح “لامپ” به طور خاص به یک منبع نور اشاره دارد که معمولاً شامل یک عنصر ساطع کننده نور است که در داخل یک برآمدگی قرار دارد و معمولاً در طیف مرئی تابش ساطع می‌کند.
در کاربرد گسترده‌تر، این اصطلاح همچنین برای توصیف محصولاتی مانند چراغ‌های رومیزی و چراغ‌های زمینی نیز به کار می‌رود، اگرچه بهتر است به عنوان تجهیزات روشنایی به آنها اشاره کرد.
توان لامپ، آهنگ مصرف نیروی یک لامپ است که بر حسب وات (W) بیان می‌شود. این معیاری برای روشنایی لامپ نیست، زیرا بخشی از خروجی لامپ ممکن است در قسمت‌های غیر قابل مشاهده‌ی طیف الکترومغناطیسی باشد.
روشنایی لامپ با لومن (lm) بیان می‌شود.
کارایی لامپ
کارایی لامپ (یا کارایی نورانی) عبارت است از «نسبت نور خروجی از منبع نور به توان مصرفی» که بر حسب لومن بر وات (Lm/W) اندازه گیری می‌شود. هر چه میزان کارایی یک لامپ یا سیستم روشنایی بیشتر باشد، از نظر انرژی کارآمدتر است. به عنوان مثال، کارایی یک لامپ رشته‌ای ۶۰ وات، ۱۲ lm/W، و یک لامپ فلورسنت فشرده ۱۱ وات، ۵۵ lm/W است.
کفایت نور
در ارتباط با نورپردازی ساختمان، کفایت نور به موارد زیر اشاره دارد:
- روشنایی داخلی که یک سطح روشنایی (لوکس) متناسب با فعالیت‌های روزمره را فراهم می‌کند. این امر می‌تواند با یک طراحی نورپردازی منطبق بر استانداردهای مرتبط حاصل شود.
- روشنایی خارجی که برای ارائه‌ی سطوحی از روشنایی طراحی شده است که کاربران را قادر می‌سازد تا فعالیت‌های خود در فضای باز را به طور موثر و دقیق انجام دهند، به خصوص در طول شب.
روشنایی باید کنترل شود تا در ساعات روشن روز که نور روز کافی در داخل یا اطراف تاسیسات وجود دارد، از کارکرد جلوگیری شود.
زنندگی (Glare)
زنندگی، احساس ناراحتی یا ناتوانی در بینایی به دلیل روشنایی بیش از حد است. به عبارت دیگر زنندگی، یک شرایط بینایی است که با کاهش یا ناراحتی در توانایی دیدن جزئیات یا اشیاء به دلیل درخشش زیاد همراه باشد.
برای مثال اجسام بسیار روشن در مجاورت اشیاء بسیار تاریک، باعث رخ دادن این پدیده می‌شوند. زنندگی می‌تواند دو شکل اساسی داشته باشد: ناراحتی و ناتوانی.
هنگامی که یک ناحیه از یک فضای داخلی به طور قابل توجهی روشن‌تر از ناحیه‌ی اطراف باشد، نوع ناراحتی ممکن است رخ دهد. دو دلیل رایج، ورود نور بیش از حد به پنجره‌ها و نورهای نامناسب یا قرارگیری نامتناسب منابع نور است.
زنندگی از نوع ناتوانی می‌تواند انجام وظایف کاری را دشوار کند و ممکن است زمانی رخ دهد که یک منبع نور روشن نزدیک به خط دید وجود داشته باشد.
منابع نوری مانند لامپ های فلورسنت دارای سطوح بسیار روشنی هستند، با این حال بیشتر چراغ‌ها به گونه‌ای طراحی شده اند که لامپ به ندرت در میدان دید قرار می‌گیرد.
نشت نور
نشت نور عبارت است از: نور ناخواسته در مناطقی خارج از مناطقی که برای روشنایی در نظر گرفته شده است که باعث آزار، ناراحتی، حواس‌پرتی یا کاهش دید می‌شود.
فاکتور نور روز در نورپردازی ساختمان
ما بیش از ۸۰ درصد از زندگی خود را در ساختمان‌ها می‌گذرانیم و از طرفی مطالعات تحقیقاتی متعدد نشان داده اند که دسترسی به نور روز پیامدهای عمیقی بر سلامت، شادی و بهره‌وری انسان دارد، از جمله کیفیت زندگی، شادی و احساس خوشبختی، توانایی یادگیری در موسسات آموزشی، بهره‌وری در حین کار و سودآوری سازمان‌های خرده فروشی.
با این حال فاکتور نور روز (Daylight Factor) به طور گسترده به عنوان دارای محدودیت‌های جدی در نظر گرفته می‌شود، زیرا برای مثال هیچ توجهی به موقعیت ساختمان و جهت نما ندارد.
با توجه به تاثیر عمیق نور روز بر سلامت و بهره‌وری، افزایش در دسترس بودن این نور با مدل‌سازی نورپردازی برای استفاده از آن، فرصتی برای کاهش هزینه و افزایش بهره‌وری فراهم می‌کند.
اکثر تحقیقات بررسی شده توسط نویسنده مرتبط با مزایای نور روز، در ساختمان‌های مراقبت‌های بهداشتی و آموزشی انجام شده است، جایی که مجموعه شواهد واضح و قانع کننده است. تحقیقات قابل توجهی نیز در رابطه با محل کار و ساختمان های خرده فروشی انجام شده است. تحقیقات کمی در رابطه با مزایای نور روز در ساختمان های مسکونی انجام شده است. از آنجایی که یکی از وظایف کلیدی خانه فراهم کردن مکانی برای استراحت و خواب است، این مقاله توصیه می‌کند که تحقیقات بیشتری برای تعیین فواید سلامت و تندرستی مرتبط با نور روز در محیط خانه انجام شود.
یافته های کلیدی نشان داد که در مراقبت های بهداشتی، دسترسی به نور روز به کاهش میانگین مدت بستری در بیمارستان، بهبودی سریع‌تر پس از عمل، کاهش نیاز به تسکین درد، بهبودی سریع‌تر از بیماری افسردگی منجر می‌شود. همچنین شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد نور روز نقش مهمی در پیشگیری و درمان چاقی، بیماری‌های قلبی و سایر بیماری‌های تشدید شده توسط استرس دارد.
در ساختمان های آموزشی نشان داده شده است که دسترسی به نور روز منجر به بهبود چشمگیر (و قابل اثبات) پیشرفت تحصیلی، رفتار، آرامش و تمرکز دانش آموزان می‌شود.
در محل کار، مطالعات متعدد ترجیح کارکنان به کار در نزدیکی پنجره‌ها و در شرایطی را که به طور کامل از نور طبیعی به جای مصنوعی استفاده می‌کند، شناسایی کردند.
در موسسات خرده‌فروشی، تحقیقات نشان می‌دهد که می‌توان به بهبود قابل توجهی در فروش در مغازه‌های دارای نور روز دست یافت.
در ساختمان‌ها از همه نوع، مطالعات نشان می‌دهد که ساکنان، اهمیت بسیار زیادی برای برخورداری ساختمان از نمای پشت پنجره‌ها قائلند. (به ویژه اگر این نما از طبیعت باشد.)
نشان داده شده است که محرومیت از نور روز در ساختمان‌ها عواقب بسیار مخربی دارد. بدون دسترسی به نور روز، ساعت بدن انسان مختل می‌شود. بدن ما به طور روزانه نیاز به تنظیم مجدد دارد و شواهد پزشکی بسیار زیادی نشان می‌دهد که اگر به قدر کافی نور روز دریافت نکنیم، مضطرب و بی قرار می‌شویم. هر گونه اختلال در ریتم شبانه‌روزی ما عواقبی بسیار منفی از نظر سلامت و شادی دارد.
سیستم‌های نورپردازی ساختمان با نور روز
سیستم‌های نور روز، نور طبیعی را جمع آوری می‌کنند و آن را به اعماق قلب ساختمان‌ها می‌رسانند. آنها از کلکتورها در سقف برای برداشت نور استفاده می‌کنند، سپس آن را به پخش کننده ها در فضاهای داخلی منتقل می کنند. پخش‌کننده ها را می‌توان به صورت استراتژیک قرار داد تا بهترین توزیع نور را در فضای داخلی فراهم کنند. کیفیت این نور طبیعی، به نظر زنده و پرجنب و جوش است.
چهار نوع اصلی سیستم روشنایی روز وجود دارد:
- دستگاه‌های نور روز لوله ای
- سیستم‌های عمودی
- سیستم‌های افقی
- دستگاه‌های فیبر نوری
روشنایی اضطراری
روشنایی اضطراری در ساختمان‌ها به این جهت نصب می‌شود که در صورت قطع منبع تغذیه روشنایی معمولی، روشنایی کافی برای ساکنان ساختمان فراهم شود تا بتوانند با خیال راحت تخلیه شوند.
انواع روشنایی اضطراری عبارتند از: علائم خروج اضطراری، چراغ‌های فلورسنت فرورفته، نورافکن‌های اضطراری هالوژن قدرتمند برای فضاهای بزرگتر، چراغ‌های سقفی اضطراری و غیره.
همچنین روشنایی فرار، بخشی از روشنایی اضطراری است که برای اطمینان از روشن بودن مسیر فرار در تمام زمان‌های لازم تعبیه می‌شود.
علاوه بر روشن کردن مسیرها و خروجی‌های اضطراری که الزامی است، ممکن است روشنایی فضای باز فراهم شود تا به سرنشینان اجازه دهد به یک مسیر فرار برسند.
چراغ‌های اضطراری با باتری‌های پشتیبان تغذیه می‌شوند. اگر برق اصلی قطع شود چراغ‌ها تشخیص می‌دهند و بلافاصله به استفاده از باتری پشتیبان سوییچ می کنند. باتری باید بتواند نور را برای یک مدت منطقی تغذیه کند، اما به عنوان روشی برای صرفه جویی در انرژی، خروجی نور ممکن است کاهش یابد، گاهی اوقات به تنها ۱۰٪ از خروجی معمولی.
نورپردازی عمومی در مقابل نورپردازی وظیفه‌ای
برای سال‌های متمادی، روش مرسوم نورپردازی داخلی محل کار «نور عمومی» بود. از آنجایی که خرید، نصب و راه اندازی نورپردازی گران نبود، اصل بر این بود که روشنایی در کل سطح زمین با یک درجه‌ی یکنواخت بالا تامین شود. این باعث می‌شود که گیاهان یا مبلمان بتوانند در هر جایی از فضا قرار گیرند و به راحتی بدون نیاز به تغییر در نور جابه‌جا شوند.
اهمیت تغییر به نورپردازی وظیفه‌ای یا نادیده گرفته شده است یا تا حد کافی مورد توجه قرار نگرفته است. مفهوم جدید تشخیص داده است که مشاهدات اصلی و فعالیت‌های بصری حیاتی تنها در بخش کوچکی از کل مساحت انجام می شود.
هزینه‌های انرژی مداوم در حال افزایش است و بنابراین ارائه‌ی مقدار مناسب نور تنها در جایی که مورد نیاز است هم از نظر اقتصادی و هم از نظر زیست محیطی مفید است. همچنین، تنوع در نور می‌تواند فضا را از نظر بصری جالب‌تر از حالت یکنواختی نور کند.
صرف نظر از عملکرد لومن در هر وات لامپ ها، ارائه‌ی نور در جاهایی که نیاز نیست، ناکارآمد است.
یکی از دلایل ارائه‌ی روشنایی «عمومی» این دلیل است که معمولا در زمان ساخت و ساز و تصمیم‌گیری در خصوص نورپردازی ساختمان، مشتری‌ای برای تعیین چیدمان مبلمان وجود ندارد، یا به سادگی درمورد چیدمان هنوز تصمیم‌گیری نشده است. مستاجران بالقوه باید بدانند که برای اینکه نورپردازی کارآمد باشد، تجهیزات باید از نظر الکتریکی کارآمد باشند و همچنین طراحی روشنایی باید متناسب با فعالیت‌های سراسر فضا باشد.
روشنایی انسان محور
از زمانی که جامعه‌ی ما به سمت ساختمان‌های اداری در مقیاس بزرگ حرکت کرد و چراغ‌های سقفی با شدت بالا را روشن کرد، به نظر می‌رسد که ما هرگز به عقب نگاه نکردیم.
برای دهه‌ها، مفهوم فضای اداری چیزی بیش از آنچه کارمندان ممکن است برای کار به آن نیاز داشته باشند شامل میز، آشپزخانه، صندلی‌های راحت و چراغ های روشن نمی‌شد.
با این حال با پیشرفت مفهوم فضای کاری، افراد بیشتری از اهمیت امکانات رفاهی در دفاتر آگاه می‌شوند.
یوگا یا مدیتیشن در محل کار درحال عادی شدن است و ارائه‌ی میان وعده‌های سالم در دستور کار قرار می‌گیرد، اما یکی از جنبه‌های مهم دفاتر مدرن تا حد زیادی دست نخورده باقی مانده است، و آن نور است.
چگونه انواع مختلف نور در زمان‌های مختلف روز بر ما تأثیر می‌گذارند؟ وقتی روزهای خود را در داخل خانه می‌گذرانیم، نور در ساعت ۷ صبح همان چیزی است که ساعت ۷ بعدازظهر خواهد بود؛ در حالی که اگر بیرون از خانه یا دارای دسترسی کافی به نور طبیعی بودیم، نوع نوری که دریافت می کردیم به طور چشمگیری در رنگ و شدت در طول ۱۲ ساعت تغییر می‌کرد.
اکنون می‌دانیم که ۵۴ درصد از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند که بخش بسیار زیادی از این رقم، ۹۰ درصد از زمان خود را در فضاهای داخلی سپری می‌کنند.
ما همچنین می‌دانیم که نور دریافت شده در چشم‌های ما، ریتم‌های شبانه‌روزی را کنترل می‌کند، که مکانیسم بدن ما برای کنترل سطوح انرژی است. روشنایی ناکافی باعث می‌شود که بدن ما احساس خواب آلودگی کند و برای خواب آماده شود و در مقابل، نور زیاد به ما می‌گوید که هوشیار باشیم. بنابراین آیا زمان آن نرسیده است که فضاهای داخلی ما و نوری که آنها را روشن می کند، نیازهای ما را تامین کند؟
همانطور که ما شروع به درک بیشتر اهمیت ایجاد محیط‌هایی می‌کنیم که پاسخگوی نیازهای بدنمان باشد، نوآوران بیشتری شروع به یافتن راه حل‌هایی می‌کنند که از فناوری‌های پیشرفته برای سودمندی ما استفاده می‌کند؛ و نه برعکس.
نوآوری و خلاقیت در نورپردازی ساختمان
ما از تخصص و تجربه‌ی تیم خود شامل طراحان حرفه‌ای نور استفاده می‌کنیم و برای هر پروژه، در هر کجای دنیا که باشد، رویکردی نوآورانه، با توجه دقیق به جزئیات ارائه می‌دهیم.
ما با نور طبیعی و مصنوعی کار می‌کنیم و تمام مراحل از مشاوره و مطالعات امکان سنجی تا طراحی، راه‌اندازی و بازرسی را پوشش می‌دهیم.
ما از طراحی تخصصی برای مدل‌سازی و شبیه‌سازی طرح‌های نورپردازی خود استفاده می‌کنیم و اطمینان حاصل می‌کنیم که نتیجه‌ی مطلوب حاصل می‌شود، چه از نظر زیبایی‌شناختی، چه از لحاظ ایمنی و امنیت، یا برای برآورده کردن نیازهای خاص فضا یا ساختمان.
نورپردازی مخفی
چگونه می‌توان یک سازه را به طور نامحسوس روشن کرد، به طوری که همزمان، یک تاثیر چشمگیر بر فضا ایجاد شود؟
روشنایی دفنی
از طریق سوراخ‌های ظریف در دیوارهای ساختمان، نور در متریال منعکس شده و با آن یکپارچه می‌شود.
این چراغ‌های فرورفته از دید پنهان می‌شوند تا عناصر معماری یا منظره را در داخل یا خارج از خانه برجسته کنند. همچنین پروژکتور دفنی می‌تواند به عنوان یک راهنما در شب عمل کند.
چراغ‌های خطی
این سیستم طول یک فضا را بزرگتر جلوه داده و برجسته می‌کند یا منطقه را به صورت مجازی تقسیم می‌کند. علاوه بر این، وال واشر می‌تواند به عنوان راهنمای غیر تهاجمی برای حرکت کاربران عمل کند.
منابع:
https://www.designingbuildings.co.uk/wiki/Lighting
https://www.archdaily.com/896275/hidden-lighting-5-ways-to-delicately-light-a-building
ثبت ديدگاه